مقدمه سقف شیروانی، یکی از کاربردی‌ترین انواع سقف در معماری ساختمان‌هاست که به طور گسترده در مناطقی با بارندگی فراوان و آب و هوای مرطوب مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع سقف، علاوه بر ویژگی‌های ظاهری، نوعی عایق حرارتی برای جلوگیری از اتلاف انرژی در ساختمان‌ها به حساب می‌آید. سقف شیروانی، که در انگلیس به نام Gablet Roof و در آمریکا با نام Dutch Gable شناخته می‌شود، به سبب شکل منحصر به فردی که دارد و وجود شیب در ساختار آن، به ساختمان‌ها زیبایی و شخصیتی ویژه می‌بخشد. این نوع بام شیب‌دار به شیوه‌های متنوعی در ساختمان‌های جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این رو علاوه بر این که به عنوان نمادی از طراحی و انعکاس تخصص و هنر معماران و سازندگان محسوب می‌شود، بلکه ویژگی‌های فرهنگی و جغرافیایی متنوعی را نیز در خود جای داده است. سقف شیروانی یکی از اصولی‌ترین عناصر معماری است و به دلیل قابلیت‌های منحصربه‌فردی که دارد، می‌تواند در ایجاد فضاهایی زیبا، کارآمد و خالی از نیاز به دیوارها و ستون‌های زیاد به کار رود. از طراحی‌های ساده و مینیمال گرفته تا سازه‌های بزرگ و پرتکرار، سقف‌های شیروانی در تاریخ معماری جایگاه ویژه‌ای دارند. امروزه این سقف‌ها به عنوان یک عنصر پرکاربرد و هنری، همچنان تاثیرات بزرگی در معماری معاصر دارند و در تحولات آینده نیز نقش مهمی خواهند داشت. سقف‌های شیروانی یک راه‌حل کاربردی برای مناطق پر بارش هستند. سقف شیروانی چیست؟ بام شیبدار یا سقف شیروانی، یکی از پر استفاده‌ترین انواع سقف در معماری ساختمان‌هاست. این نوع سقف یکی از جذاب‌ترین انواع بام در دنیای معماری به شمار می‌رود که از آن می‌توان برای ایجاد زیبایی و نمایی منحصر به فرد در ساختمان‌ها استفاده کرد. سقف شیب‌دار با داشتن شکل سه گوش در واقعیت یک نوع سقف کاذب است که به شکل مثلث دیده می‌شود. شیب مورد استفاده در ساختمان‌های شیروانی می‌تواند متناسب با نیازها و طراحی ساختمان تنظیم شود و از زاویه 15 درجه تا 70 درجه متغیر باشد. از زمان‌های دور، سقف شیروانی به عنوان یک ابداع معماری و طراحی ساختمانی، مورد توجه معماران و مهندسان قرار داشته است. یکی از ویژگی‌های برجسته این نوع سقف، توانایی آن در افزایش ارتفاع و ایجاد فضاهای بزرگتر در ساختمان‌ها است. این سقف‌ها از نظر معماری و زیباشناختی تاثیر به سزایی در طراحی خارجی ساختمان‌ها دارند و اغلب به عنوان یک عنصر تزئینی مهم در معماری ساختمان‌ها استفاده می‌شوند. سقف شیروانی از لحاظ عملکرد نیز بسیار حائز اهمیت است. فرم مثلثی آن فرایند دفع آب باران و برف را بهبود می‌بخشد و یک عایق حرارتی کاربردی محسوب می‌شود. از این رو موجب حفظ انرژی ساختمان و کاهش هزینه‌های گرمایشی و سرمایشی می‌گردد. سقف‌های شیروانی یکی از عناصر برجسته معماری هستند که علاوه بر تنوع شکلی و فرمی بسیار کاربردی می‌باشند. این بام‌ها قابل تطبیق با هر نوع طرح ساده، پیچیده، کلاسیک و مدرن هستند. انواع سقف شیروانی سقف شیروانی، بسته به نوع مصالحی که در ساخت آن به کار می‌رود، به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. هر یک از انواع سقف‌های شیروانی، با توجه به نیازها، طراحی ساختمان و شرایط آب و هوایی، مزایا و معایب مختلفی دارند و می‌توانند به زیبایی و کارایی ساختمان‌ها بیفزایند. انتخاب جنس مناسب برای سقف شیروانی نیاز به ارزیابی دقیق عوامل مختلف دارد تا بهترین نتیجه کسب گردد. سقف‌های شیروانی ویژگی‌های منحصر به فردی دارند که معماران را مجاب به استفاده از آن‌ها می‌کند. سقف شیروانی فلزی Metal Gable Roof سقف شیروانی فلزی یکی از نمونه‌های جذاب و کارآمد سقف شیروانی است که در ساختمان‌های مختلف به کار می‌رود. این نوع سقف با استفاده از مواد فلزی به صورت شیب‌دار ساخته می‌شود و دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که آن را از سایر انواع سقف‌ها متمایز می‌کند. در این نوع سقف، از فلزهایی مثل فولاد گالوانیزه، آلومینیوم، یا آهن‌آلات دیگر برای ساخت استفاده می‌شود. سقف شیروانی فلزی مقاومت بالایی در برابر آب و هوا و زنگ زدگی دارد و برای مناطق با شرایط آب و هوایی مختلف مناسب است. این نوع سقف در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و صنعتی به کار می‌رود و در برابر عوامل مختلف جوی مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهد. از این رو یک گزینه ایده‌آل برای ایجاد یک محیط زندگی امن و زیبا هستند. • مناسب برای هر نوع آب و هوا: سقف شیروانی فلزی به دلیل ویژگی‌هایی که دارد در هر نوع شرایط آب و هوایی قابل اجراست. فولاد گالوانیزه و آلومینیوم دارای مقاومت بالایی در برابر زنگ زدگی و خوردگی هستند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که سقف شیروانی فلزی بتواند در معرض باران، برف، یخبندان و سایر عوامل جوی قرار بگیرد، بدون این که آسیب جدی ببیند. • مقاومت در برابر آتش سوزی: یکی از مزایای بزرگ سقف شیروانی فلزی، غیر قابل اشتعال بودن آن است. از این رو در صورت وقوع حریق، خسارت کمتری به ساختمان می‌زند و به ایمنی ساکنان کمک می‌کند. • طول عمر بالا: سقف شیروانی فلزی از طول عمر بسیار زیادی برخوردار است. ورق‌های گالوانیزه بسیار مقاوم هستند و اگر به درستی نصب و نگهداری شوند، می‌توانند تا چندین دهه دوام بیاورند. • زیبایی: سقف شیروانی فلزی می‌تواند به عنوان یک عنصر زیبایی در طراحی ساختمان عمل کند. مواد فلزی به راحتی قابل شکل‌دهی هستند و در طراحی‌های مختلفی از جمله سقف‌های منحنی و شیب‌دار اجرا می‌شوند. • کمترین نیاز به نگهداری: این نوع سقف‌ها نسبت به دیگر بام‌ها نیاز کمتری به نگهداری دارند. سقف شیروانی فلزی سقف های شیروانی چوبی Wooden Gable Roof سقف شیروانی چوبی با ترکیب زیبایی، دوام و انعطاف پذیری، یک انتخاب عالی برای ساختمان‌ها با معماری متنوع است. در ساخت این نوع سقف از چوب به عنوان جنس اصلی استفاده می‌شود. چوب همواره در ساخت و سازها یک متریال طبیعی و پرکاربرد بوده است. سقف شیروانی چوبی به طور عمده در ساختمان‌های مسکونی کاربرد دارد. این نوع سقف‌ها با شکل مثلثی خود، به ساختمان‌ها طراوت و زیبایی خاصی می‌بخشند. • زیبایی طبیعی: چوب یک عنصر طبیعی با زیبایی منحصر به فرد است. این نوع سقف بیشتر در ساختمان‌های مسکونی و منازل سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. • عمر طولانی: سقف‌های چوبی چنانچه مورد مراقبت و تعمیرات دوره‌ای قرار گیرند از مقاومت و عمر قابل قبولی برخوردار هستند. اگرچه استفاده از این نوع سقف در هر منطقه جغرافیایی و شرایط جوی امکانپذیر نیست. • عایق حرارتی: چوب یک عایق حرارتی بسیار موثر است. از این رو سقف شیروانی چوبی به خوبی از اتلاف حرارت جلوگیری می‌کند و می‌تواند دمای ساختمان را در فصول گرم و سرد کنترل نماید. اگرچه در برابر حریق نمی‌تواند مقاومت نشان دهد و خود به منشا آتش سوزی تبدیل می‌شود. • امکان شکل‌دهی: چوب به راحتی قابل شکل‌دهی است. بنابراین می‌توان از طراحی‌های مختلفی برای سقف شیروانی چوبی استفاده کرد. این ویژگی به معماران و مهندسان اجازه می‌دهد تا ساختمان‌های خلاقانه و منحصر به فردی خلق کنند. سقف‌های شیروانی چوبی سقف شیروانی کاشی Tile Gable Roof در ساخت این نوع سقف شیروانی از کاشی برای مصالح اصلی استفاده می‌شود. سقف شیروانی تایل با استفاده از کاشی‌های مختلف به صورت شیب‌دار ساخته می‌شود و دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که آن را از سایر انواع سقف‌ها متمایز می‌کند. این نوع سقف به ساختمان‌ها زیبایی و شخصیتی خاص می‌بخشد و به عنوان یک عنصر زیبایی و کارآمد به کار می‌رود. کاشی‌های مورد استفاده معمولا از نوع سرامیکی یا سیمانی هستند. این نوع سقف به طور معمول در مناطقی که آب و هوای گرم و خشک دارند کاربرد دارد. • زیبایی: تنوع رنگ‌ها، الگوها و طرح‌های کاشی‌ها به طراحان کمک می‌کند تا سقف‌هایی با ظاهری منحصر به فرد ایجاد کنند. • مقاومت در برابر عوامل جوی: کاشی‌ها مقاومت بالایی در برابر عوامل جوی مانند باران، برف و حتی حرارت آفتاب دارند. • دوام و ماندگاری: کاشی‌ها دارای دوام بالا و ماندگاری طولانی مدت هستند. چنانچه تعمیرات و مراقب‌های لازم بر روی سقف شیروانی تایل انجام شود تا سال‌ها کیفیت خود را حفظ می‌کند. • مقاومت در برابر آتش سوزی: کاشی‌های مورد استفاده در ساخت سقف شیروانی معمولا غیر قابل اشتعال هستند. • نگهداری آسان: نگهداری سقف شیروانی کاشی نسبت به بسیاری از انواع سقف‌ها آسانتر است. کاشی‌ها را می‌توان به راحتی با آب شستشو داد و نمای آن‌ها را به حالت اول بازگرداند. سقف‌های شیروانی کاشی سقف های شیروانی سنگی Slate Gable Roof برای ساخت این نوع بام‌ها از سنگ طبیعی یا سنتتیک استفاده می‌شود. سقف شیروانی سنگی دارای ظاهری شیک و متفاوت است و معمولا در ساختمان‌های لوکس اجرا یا در بناهای تاریخی دیده می‌شود. این نوع سقف با استفاده از سنگ‌های طبیعی یا سنگ‌های مصنوعی مانند سلیت به صورت شیب‌دار ساخته می‌شود و دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که آن را از سایر انواع سقف‌ها متمایز می‌کند. • زیبایی و استحکام: سنگ‌های طبیعی معمولا دارای الگوها و رنگ‌های متنوعی هستند که به ساختمان جلوه‌ای منحصر به فرد می‌بخشد. • مقاومت در برابر عوامل جوی: سقف شیروانی سنگی در برابر عوامل جوی مانند باران، برف و حتی حرارت آفتاب بسیار مقاوم است. سقف‌های شیروانی سنگی سقف شیروانی آجری Brick Gable Roof سقف شیروانی آجری یکی از نمونه‌های سنتی از سقف‌های ساختمانی است که از آجر به عنوان مصالح اصلی برای ساخت آن استفاده می‌شود. این نوع سقف شیروانی دارای زیبایی طبیعی است که با سایر اجزا ساختمان ارتباط و هارمونی خوبی ایجاد می‌کند. آجرها با رنگ‌ها و الگوهای مختلفی ارائه می‌شوند که به طراحان امکان می‌دهد تا سقف‌هایی با ظاهری خاص ایجاد کنند. سقف شیروانی آجری در برابر عوامل جوی مانند باران، برف، و تابش آفتاب مقاوم است و می‌تواند سال‌ها دوام بیاورد. سقف‌های شیروانی آجری سقف های شیروانی سفالی Clay Gable Roofs سفال یکی از شناخته شده‌ترین مصالح برای ساخت بام‌های شیروانی است. حتی امروزه سقف‌های شیروانی سفالی یکی از پر استفاده‌ترین بام‌ها در بناهای ویلایی و مسکونی هستند. سفال‌ها با رنگ‌ها و الگوهای مختلفی ارائه می‌شوند که به طراحان امکان می‌دهد تا سقف‌هایی با ظاهری منحصر به فرد ایجاد کنند. سقف شیروانی سفالی در برابر عوامل محیطی مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهد و در هر منطقه جغرافیایی قابل اجراست. سفال می‌تواند یک عایق کارآمد در برابر سرما و گرما باشد و اتلاف انرژی را به حداقل برساند. سقف های شیروانی سفالی روش های مقابله با حریق سقف شیروانی سقف شیروانی مانند سایر بخش‌های ساختمان نیز در معرض خطر حریق قرار دارد. در ادامه به طور اختصار عواملی که موجب حریق می‌شوند را معرفی خواهیم کرد. • جنس سقف: نوع مصالح استفاده شده در ساخت سقف شیروانی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. سقف‌های فلزی مانند فولاد یا آلومینیوم به علت خصوصیات غیر قابل اشتعال، آسیب پذیری کمتری نسبت به حریق دارند. همچنین، سقف‌های آجری و سنگی نیز از خصوصیات غیر قابل اشتعال برخوردارند، اما در مواجهه با حرارت استحکام آن‌ها کاهش می‌یابد. • عایق حرارتی: استفاده از عایق حرارتی مناسب در سقف شیروانی می‌تواند مقاومت به حریق را افزایش دهد. این سیستم‌ها در صورت بروز حریق، گسترش آتش را کنترل کرده و زمان ایجاد آتش‌سوزی را به تاخیر می‌اندازند. • سیستم‌های اطفاء حریق: نصب سیستم‌های اطفاء حریق مناسب در ساختمان و سقف می‌تواند به کنترل حریق و جلوگیری از گسترش آتش کمک کند. این سیستم‌ها شامل آب‌پاش‌ها، اسپرینکلرها و دیگر وسایل می‌شوند. حریق و آسیب پذیری سقف‌های شیروانی مقاومت در برابر گسترش آتش به منطقه اتاق زیر شیروانی سقف شیروانی فلزی با ویژگی‌ها و خصوصیات منحصر به فردی که دارد، از جایگاه ویژه‌ای در معماری و ساختمان‌سازی برخوردار است. از ویژگی‌های بارز این نوع سقف، می‌توان به مقاومت بالا در برابر حریق و وزن بسیار کم آن نسبت به سایر سقف‌های شیروانی اشاره کرد. در ساخت سقف شیروانی فلزی، از ورق‌های فولاد گالوانیزه و آلومینیوم استفاده می‌شود. این متریال‌ها به علت خصوصیات غیر قابل اشتعال و مقاومت بالا نسبت به حرارت، سازه‌ای مقاوم به حریق ایجاد می‌کند. فلزهایی که در این نوع سقف شیروانی به کار می‌روند، در معرض حرارت بالا نیز غیر قابل اشتعال هستند. بنابراین در مواجهه با حریق به سرعت آتش نمی‌گیرند و سرعت گسترش حریق را کاهش می‌دهند تا زمان لازم برای تخلیه ساکنان و عملیات اطفاء حریق فراهم گردد. مقاومت در برابر گسترش شعله بر روی پوشش سقف سقف شیروانی فلزی در معرض آتش تخریب نمی‌شود. این بدان معناست که در صورت بروز حریق، سقف همچنان ساختار خود را حفظ کرده و مستحکم باقی می‌ماند. از این رو سقف شیروانی فلزی به عنوان یکی از مقاوم‌ترین و ایمن‌ترین بام‌ها به خصوص برای ساختمان‌های صنعتی و انبارها که احتمال بروز حریق درآن‌ها بیشتر است شناخته می‌شود. از سوی دیگر سقف‌هایی که از ورق‌های بر پایه مواد نفتی ساخته شده‌اند، مقاومت کمتری نسبت به حریق دارند. این نوع متریال‌ها قابل اشتعال هستند و در مواجهه با حرارت و آتش به سرعت سوخته و آتش می‌گیرند. بنابراین، نیاز به تدابیر اضافی برای افزایش مقاومت به حریق دارند. حتی در برخی مواقع این نوع سقف‌ها خود نیز منشا آتش سوزی هستند. مقاومت در برابر تولید اخگرهای سوزان سقف شیروانی فلزی به دلیل استفاده از متریال غیر قابل اشتعال، مقاومت خوبی در برابر تولید اخگرهای سوزان دارد. این سقف‌ها با توجه به جنس فلزی خود (مانند فولاد یا آلومینیوم) در معرض حرارت و آتش به سرعت آتش نمی‌گیرند. به عبارت دیگر، آن‌ها نمی‌توانند منبع آتش باشند و اخگرهای سوزان را تولید کنند. این ویژگی مثبت در مقاومت سقف شیروانی فلزی در برابر حریق به کاهش خطر گسترش حریق و ایمنی ساختمان‌ها کمک می‌کند. اگرچه برای اطمینان از عملکرد بهینه، اهمیت دارد که سیستم‌های عایق حرارتی و اطفاء حریق مناسب نیز در ساختار سقف فلزی نصب گردند. سقف شیروانی فلزی در معرض آتش تخریب نمی‌شود. جمع بندی سقف شیروانی با ویژگی‌های منحصر به فرد خود، یکی از عناصر مهم در معماری محسوب می‌شود. این نوع سقف با استفاده از جنس‌های متنوع مانند فلز، چوب، کاشی، سنگ، آجر و سفال، در ساختمان‌سازی اجرا می‌گردد. سقف شیب‌دار به عنوان یکی از عوامل مهم در ایجاد ایمنی و پایداری ساختمان‌ها نیز در نظر گرفته می‌شود. همچنین، مقاومت بالای برخی از انواع بام شیب‌دار مانند سقف شیروانی فلزی نسبت به حریق، این نوع سقف را به گزینه‌ای ایمن‌تر در برابر آتش تبدیل می‌کند. سقف شیروانی به دلیل زیبایی، عملکرد و ایمنی که ارائه می‌دهد، یکی از گزینه‌های برجسته در طراحی ساختمان‌ها است.
