مقدمه شوره زدن ورق گالوانیزه یکی از مسائلی است که در طی فرآیند تولید و ذخیره‌سازی، به ویژه در محیط‌های مرطوب و با کمبود تهویه، به وقوع می‌پیوندد. این پدیده می‌تواند باعث تضعیف خواص سطحی ورق‌ها و پوشش کرومات آنها شده و نقص‌های قابل توجهی را در ظاهر و عملکرد محصول ایجاد نماید. از این رو، شناخت دقیق این عارضه و راهکارهایی برای جلوگیری از آن، امری اساسی در تولید و استفاده بهینه از ورق‌های گالوانیزه محسوب می‌شود. در این فرصت قصد داریم به بررسی علل شوره زدن ورق گالوانیزه و تاثیرات مخرب آن بپردازیم. همچنین راهکارهای جلوگیری از تشکیل شوره سفید و افزایش مقاومت به خوردگی و کیفیت سطحی ورق‌ها را بررسی خواهیم کرد. این اقدامات علاوه بر این که از ورق‌های گالوانیزه در مقابل عوامل محیطی محافظت می‌کنند، هزینه‌های نگهداری و تعمیرات را نیز به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهند. شوره زدن ورق گالوانیزه شوره ورق گالوانیزه چیست؟ شوره زدن ورق گالوانیزه به پدیده‌ای اطلاق می‌شود که در طول فرآیند تولید، ذخیره‌سازی یا انتقال ورق‌های گالوانیزه رخ می‌دهد. در این پدیده، لایه‌هایی از مواد غیر مطلوب سفید رنگ و شوره مانند بر روی سطح ورق‌های گالوانیزه تشکیل می‌شوند. این شوره به صورت ذرات کوچک یا لایه‌های ناهموار سطح ورق گالوانیزه را می‌پوشاند و باعث کاهش خواص و مقاومت فلز می‌گردد. یکی از اصلی‌ترین علل شوره زدن ورق‌های گالوانیزه، شرایط نامساعد محیطی مانند رطوبت بالا و کمبود تهویه هوا در محیط ذخیره‌سازی یا حمل و نقل است. با این وجود، شوره می‌تواند به علت عوامل شیمیایی، فیزیکی و مکانیکی نیز به وجود آید. تشکیل شوره سفید به ویژه در مواد گالوانیزه باعث کاهش مقاومت به خوردگی، ایجاد ظاهر نامطلوب، اختلال در عملکرد محصول و در نتیجه افت کیفیت می‌شود. به منظور جلوگیری از شوره زدن ورق گالوانیزه، می‌توان اقداماتی مانند بهبود تهویه هوا در محیط‌های ذخیره‌سازی، اعمال پوشش‌های محافظ برای اجتناب از تماس مستقیم سطح ورق با محیط، استفاده از روش‌های مناسب انتقال و حمل و نقل در نظر گرفته شوند. همچنین، انجام آزمون‌ها و کنترل‌های کیفی منظم بر روی ورق‌ها به شناسایی موارد پتانسیلی برای شوره زدن ورق گالوانیزه و جلوگیری از آن کمک می‌کند. شوره ورق گالوانیزه، مواد خورنده مثل کلریدها و سولفات‌ها را جذب و نگه می‌دارد و باعث انباشت رطوبت بر روی سطح ورق گالوانیزه می‌شود. این موضوع فرآیند خشک شدن را به تاخیر می‌اندازد و موجب جذب رطوبت بیشتر می‌شود. شوره سفید با کمک واکنش‌های تبادلی و مکانیزم‌های انحلال/رسوب، رطوبت و آنیون‌های خورنده را در سطح ورق نگه می‌دارد، که باعث تخریب و تضعیف پوشش حفاظتی روی می‌گردد. رطوبت عامل اصلی شوره زدن ورق گالوانیزه است. علل شوره زدن شوره زدن ورق گالوانیزه ناشی از نگهداری و انبار کردن فولاد‌های گالوانیزه در شرایط نامطلوب و نامناسب است. این مسئله به ظاهر و پوشش سطوح آسیب وارد کرده و مقاطع را تضعیف می‌کند، در نتیجه مقاومت ورق‌ها در برابر خوردگی را کاهش می‌دهد و تاثیرات منفی بر کیفیت آنها می‌گذارد. این مسئله بیشتر زمانی رخ می‌دهد که ورق‌ها به مدت طولانی در محیط‌های مرطوب و بدون گردش هوای آزاد نگهداری می‌شوند. عدم تهویه مناسب باعث می‌شود که رطوبت موجود در فلز به خوبی خشک نشود و در لایه‌ی زیرین گالوانیزه محبوس گردد. این شرایط آغازگر تشکیل لکه‌های سفید یا همان شوره است. این لکه‌ها از اکسید روی تشکیل شده‌اند و باعث ناهمواری سطح ورق و آسیب‌پذیری آن می‌شوند. در صورت عدم رفع سریع این مشکل، ممکن است خوردگی گسترده‌تری بر روی سطح ورق‌ها ایجاد شود. زیرا حضور شوره‌های سفید باعث تاخیر در خشک شدن رطوبت، افزایش جذب کلرید و آب توسط فلز می‌شود. شوره زدن ورق گالوانیزه به علل مختلفی مرتبط می‌شود که می‌توانند در شرایط مختلف ایجاد گردند. محیط مرطوب: چنانچه ورق گالوانیزه در محیط مرطوب و با رطوبت بالا و بدون تهویه هوای کافی نگهداری شود، زمینه‌ی شوره زدن ورق گالوانیزه فراهم می‌گردد. وجود رطوبت، انحلال ایزوله‌های روی، ایجاد اکسیداسیون و سایر عوامل شیمیایی را تسریع می‌کند. عدم تهویه هوا: عدم گردش هوای آزاد در اطراف ورق‌ها باعث تجمع رطوبت و عوامل خورنده بر روی سطح می‌شود. عدم وجود تهویه هوا، احتمال تشکیل شوره را قوت می‌بخشد. قرار گرفتن در فضاهای محدود: احتمال شوره زدن ورق گالوانیزه که بسته بندی شده یا در انبارهای بدون تهویه و با فضاهای محدود قرار گرفته، بسیار زیاد است. در چنین شرایطی رطوبت حبس شده و تاثیرات عواملی چون اکسیژن، کلریدها و آلاینده‌ها تشدید می‌شود. ترکیب شیمیایی آب: ترکیب شیمیایی آب بر تشکیل و پایداری شوره تاثیر می‌گذارد. وجود مواد خورنده مانند کلریدها و سولفات‌ها در آب، سرعت تشکیل شوره را افزایش می‌دهند. اشتراک اکسیژن و رطوبت: ترکیب اکسیژن موجود در هوا با رطوبت، فرآیند خوردگی را تسریع می‌بخشد. این فرایند به تشکیل اکسیداسیون و تجزیه‌شدن آب منجر می‌شود که شوره زدن ورق گالوانیزه را تسریع می‌کند. دمای محیط: نگهداری ورق‌های گالوانیزه در محیط‌های گرم و دمای بالا، باعث تشکیل شوره می‌شود. رطوبت و هوا از شیارهای پرچ به لایه‌های زیرین ورق گالوانیزه نفوذ کرده و باعث ایجاد شوره می‌شود. انواع شوره زدن ورق گالوانیزه شوره زدن ورق گالوانیزه زمانی رخ می‌دهد که قطعات فلزی گالوانیزه در محیط‌های مرطوب و بدون تهویه هوای آزاد قرار گیرند. در این شرایط کمبود اکسیژن و دی‌اکسید کربن، موجب شکل‌گیری لکه‌های خوردگی شوره، تشکیل اکسید روی و هیدروکسید بر روی سطح ورق گالوانیزه می‌شود. شوره ورق گالوانیزه بر اساس شدت به دسته‌های زیر تقسیم می‌گردد. شوره سفید روشن: این نوع شوره با تشکیل یک لایه سبک از پودر سفید پدیدار می‌شود و معمولا در قطعات گالوانیزه که در مجاورت بارش باران قرار گرفته‌اند بروز می‌کند. در این نوع شوره زدن ورق گالوانیزه سطح فعال شده به راحتی جدا می‌شود و نواحی فلز روی که در شرف اکسیداسیون هستند مشخص می‌گردند. چنانچه ورق گالوانیزه به‌خوبی بسته‌بندی شده و تهویه مناسبی داشته باشد، شدت شوره در همین حد باقی می‌ماند. شوره سفید روشن شوره سفید متوسط: در این نوع شوره، یک ناحیه تیره در پوشش گالوانیزه به شکل لکه بزرگ سفید رنگ به وجود می‌آید. ارزیابی ضخامت پوشش گالوانیزه در این مورد بسیار اهمیت دارد تا میزان آسیب به درستی تخمین زده شود. شوره سفید متوسط شوره سفید شدید: در این نوع شوره، لایه‌های سفید رنگ به شدت مشهود و رسوبات اکسید بسیار سنگین قابل تشخیص هستند. نواحی زیر لایه اکسید‌زده ممکن است تقریبا سیاه شده باشند و علائمی از زنگ قرمز را نشان دهند. شوره سفید شدید تاثیر مناطق آب و هوایی در زدن شوره گالوانیزه مناطق آب و هوایی نقش مهمی در شوره زدن ورق گالوانیزه دارند. میزان رطوبت: مناطق با آب و هوای مرطوب، فرایند شوره زدن ورق گالوانیزه را سرعت می‌بخشند. هوای مرطوب موجب انحلال عوامل خورنده مثل کلریدها و آلاینده‌ها می‌شود که پس از تعامل با فلز، شرایط مناسبی برای شکل‌گیری شوره را ایجاد می‌کند. باران و تجمع آب: مناطق پر باران و تجمع آب بر روی سطوح گالوانیزه، محیط‌های مناسبی برای تشکیل شوره هستند. آب می‌تواند به عنوان یک عامل خورنده عمل کند و ترکیب آن با دیگر مواد، لایه‌های اکسیدی را تشکیل می‌دهد. دما: دما نیز تاثیر مستقیمی بر شوره زدن ورق گالوانیزه دارد. مناطق با دماهای بالا فرآیند اکسیداسیون را تسریع می‌کنند، که این امر منجر به شکل‌گیری شوره می‌شود. نوع آلاینده‌ها: وجود آلاینده‌ها، آلودگی‌ها و مواد شیمیایی در هوا و آب یکی از علل شوره زدن ورق گالوانیزه است. مواد خورنده مثل کلریدها و سولفات‌ها می‌توانند فرآیند تشکیل شوره را تسریع کنند. تغییرات فصلی: مناطقی که با تغییر فصل اختلاف دمای زیادی را تجربه می‌کنند احتمال تشکیل شوره را افزایش می‌دهند. بارش باران شدید به مرور باعث شوره زدن ورق گالوانیزه می‌شود. چرا جلوگیری از شوره زدن ورق گالوانیزه اهمیت دارد؟ هدف از گالوانیزاسیون، محافظت از فولاد در برابر نفوذ رطوبت و هوا است. با این کار از ایجاد خوردگی و پوسیدگی فلز جلوگیری می‌گردد. همانطور که پیشتر به آن اشاره شد احتمال شوره زدن ورق گالوانیزه در نقاطی که لایه روی دچار منفذ شده، بیشتر از سایر نواحی است. بنابراین لایه گالوانیزه به خوبی به عنوان عایق عمل نکرده و رطوبت و هوا به لایه‌ی زیرین سرایت می‌کند. شوره ورق گالوانیزه تنها بر روی سطح ورق به وجود نمی‌آید و در ظاهر آن اختلال ایجاد نمی‌کند، بلکه این نشانه‌ای از رسیدن رطوبت به لایه‌ی فولادی و اکسید شدن آن است. از این رو برطرف نکردن به موقع آن به پوسیدگی و تخریب کامل ورق گالوانیزه می‌انجامد. چنانچه از شوره زدن ورق گالوانیزه جلوگیری نشود، به مرور زمان منجر به خوردگی پیشرفته و تخریب پوشش حفاظتی روی سطح ورق گالوانیزه می‌شود. این نوع خوردگی می‌تواند باعث کاهش مقاومت ورق در برابر عوامل محیطی شده و در نتیجه افت کیفیت و طول عمر محصول را حاصل شود. برای جلوگیری از ایجاد شوره سفید، می‌توان اقداماتی مانند بهبود تهویه هوا، استفاده از روش‌های مناسب بسته‌بندی و حمل و نقل و اعمال پوشش‌های محافظ را انجام داد تا انباشت رطوبت و تشکیل شوره بر روی سطح ورق گالوانیزه کاهش یابد. شوره زدن ورق گالوانیزه نشانه‌ای از پوسیدگی است. روش‌های جلوگیری از شوره زدن ورق گالوانیزه راهکارهای زیر تا حد زیادی از تشکیل زنگ سفید یا شوره زدن ورق گالوانیزه جلوگیری می‌کنند. خشک بودن محل نگهداری ورق گالوانیزه: ورق‌های گالوانیزه می‌بایست در محل‌ خشک و بدون رطوبت نگهداری شوند. اطمینان حاصل کنید که قطعات گالوانیزه با آب در تماس نباشند. اقداماتی چون افزایش جریان هوا در سراسر سطح ورق و تنظیم رطوبت در محیط، می‌توانند حساسیت واکنش به آب را کاهش داده و از تشکیل شوره جلوگیری کنند. چیدمان مناسب ورق‌های گالوانیزه: انباشت ورق‌های گالوانیزه بر روی هم باعث تشکیل شوره می‌شود. بهتر است ورق‌ها به صورت منظم و در فضایی که دمای مناسبی دارد قرار داده شوند تا جذب و تبخیر آب کاهش یابد. قرار دادن ورق‌ها در فواصل مناسب، باعث ایجاد گردش هوا شده و تماس با رطوبت را کاهش می‌دهد. تشکیل اکسید روی پایدار: تشکیل اکسیدهای پایدار بر روی سطح ورق‌های گالوانیزه میزان حساسیت به آب و رطوبت را کاهش می‌دهد. می‌توان با قرار دادن ورق‌های گالوانیزه تازه تولید شده در محیط با رطوبت کم، اکسیداسیون روی را تسریع کرد. استفاده از مواد غیرفعال یا روغن: با استفاده از مواد شیمیایی غیرفعال یا روغن‌ها بر روی سطح ورق‌ها، می‌توان اکسیداسیون روی را مهار کرد. این مواد نوعی محافظ موقتی ایجاد می‌کنند. حفظ فاصله و تهویه مناسب: ایجاد فاصله مناسب بین ورق‌ها و نصب سیستم تهویه هوا، به جریان هوا کمک می‌کند و میزان تماس ورق با رطوبت را کاهش می‌دهد. استفاده از پوشش‌های ضد آب: استفاده از پوشش‌های ضد آب بر روی سطح ورق‌ها می‌تواند از تماس مستقیم با رطوبت جلوگیری کند. ارتفاع مناسب از زمین: ورق‌های گالوانیزه را در ارتفاع مناسبی از زمین نگهداری کنید تا رطوبت زمین به آنها نفوذ نکند. چیدمان مناسب ورق‌های گالوانیزه کدام قسمت از ورق بیشتر شوره میزند؟ احتمال شوره زدن ورق گالوانیزه در هر نقطه‌ای وجود دارد؛ اما به دلیل این که امکان حبس شدن آب و رطوبت در شکاف‌ها و ترک‌ها بیشتر است، احتمال تشکیل شوره در این نقاط نیز افزایش می‌یابد. علاوه بر این زمانی که ورق‌ها به‌صورت انباشته روی یکدیگر قرار می‌گیرند، فضای موجود بین آنها به‌طور کامل بسته شده و جریان هوا در محدوده اتصال دو ورق به طور کامل متوقف می‌شود. در چنین شرایطی، رطوبت در میان نقطه اتصال ورق‌های گالوانیزه حبس شده و فرایند اکسیداسیون را سرعت می‌بخشد. نتیجه این تعامل تشکیل شوره‌های سفید بر روی سطح ورق‌های گالوانیزه است. به همین دلیل، قرارگیری ورق‌های گالوانیزه در چنین حالتی به عنوان شرایط نامطلوب برای نگهداری و انبار قطعات گالوانیزه شناخته می‌شود. روش های رفع شوره زدن شوره زدن ورق گالوانیزه یکی از مشکلات رایج در صنایع است که می‌تواند به پوشش روی آسیب برساند و مقاومت فولاد در برابر خوردگی را کاهش دهد. شوره سفید، به‌عنوان اکسید روی، به سرعت روی سطح ورق‌ها شکل می‌گیرد و می‌تواند به ظاهر و پوشش مقاطع آسیب وارد کند. برای مقابله با این مشکل و حفظ کیفیت ورق‌های گالوانیزه، از روش‌های مختلفی برای رفع شوره ورق گالوانیزه استفاده می‌شود. در ادامه به معرفی و شرح مختصری از این روش‌ها خواهیم پرداخت. اسیدشویی یکی از روش‌های رفع شوره ورق گالوانیزه استفاده از اسیدهای ملایم و طبیعی مانند سرکه سیب است. اسیدهای گیاهی با کاربرد ملایم، می‌توانند شوره‌های سطحی را از بین ببرند، اما در مواردی که میزان شوره زدگی زیاد باشد، بهتر است از محلول دی کرومات سدیم ۵ درصد و اسید سولفوریک ۸ درصد استفاده نمایید. از بین بردن شوره ورق گالوانیزه با استفاده از اسیدها نیازمند توجه فراوان است. زیرا استفاده نادرست از اسید ممکن است باعث خوردگی سطح ورق‌ها شود. پس از انجام این عمل، ورق گالوانیزه را با آب شستشو دهید و در محیط باز قرار داده تا به‌طور کامل خشک شود. روش‌های مکانیکی از دیگر راه‌های مؤثر برای برطرف کردن شوره ورق گالوانیزه، استفاده از روش‌های مکانیکی مانند صیقل‌کاری، ماشین‌کاری و تراش‌کاری است. این روش‌ها به شکل قابل توجهی به از بین بردن شوره سفید کمک می‌کنند. همچنین در مواردی، به منظور حل مشکل شوره زدن، ورق گالوانیزه را در محلول‌های شیمیایی مخصوصی با عنوان محلول زنگ بر قرار داده تا شوره به طور کامل از بین برود. صیقل‌کاری لوله گالوانیزه روی‌اندود کردن یک راه دیگر برای رفع شوره ورق گالوانیزه، استفاده از روش روی‌اندود کردن است. در این روش، با استفاده از یک برس سیمی که به مواد خاصی آغشته شده، اقدام به تمیزکاری ناحیه شوره‌زده و دارای خوردگی می‌کنند. این روش به خوبی در مواردی که شوره به میزان کمتر و تنها بخشی از ورق را درگیر کرده باشد، موثر است.
