مقدمه رنگ آمیزی یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در صنایع است که همواره توجه ویژه‌ای به آن می‌شود. فرایند رنگ آمیزی از چند جهت حائز اهمیت است. نخست این که رنگ به نوعی مانند عایق از سطوح اصلی در برابر رطوبت، حرارت و... محافظت می‌کند و عمر مفید محصولات را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر تولید کنندگان در تلاشند با اجرای هرچه با کیفیت‌تر فرایند رنگ آمیزی بر زیبایی محصولات خود بیفزایند. به منظور برآورده کردن این اهداف، آزمایشی به نام تست کراس کاتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. تست کراس کاتر یا Cross Hatch Cutter Test، یک روش مهم و حیاتی در عمران و صنایع مختلف است که با استفاده از دستگاهی به نام کراس کاتر یا خراش انداز به منظور ارزیابی و اندازه‌گیری چسبندگی و ضخامت رنگ و مصالح رنگ‌آمیزی شده، به کار گرفته می‌شود. این آزمایش کمک می‌کند تا کیفیت و دوام محصولات در صنایع مختلف افزایش یابد و نیاز مصرف‌کنندگان برآورده شود. در این فرصت قصد داریم به بررسی این فرآیند ارزشمند و نقش آن در حفظ کیفیت و دوام محصولات بپردازیم. تست کراس کاتر میزان چسبندگی رنگ به ورق گالوانیزه را می‌سنجد. روش های تعیین چسبندگی رنگ روی ورق گالوانیزه تست چسبندگی رنگ ورق گالوانیزه به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. • آزمون خراش Cross-Cut Adhesion Test: این روش تست کراس کات نامیده می‌شود. در این آزمون با استفاده از ابزارهای خاص مانند کراس کاتر خراشی‌هایی متقاطع شبکه‌ای شکل بر روی پوشش رنگی ورق گالوانیزه ایجاد می‌کنند. کراس کاتر با محاسبه فشار وارد شده به سطح و عمق جدا شدن رنگ، میزان چسبندگی پوشش رنگ را می‌سنجد. تست کراس کات • روش تست X-Cut: در این روش، ابتدا یک بریدگی به شکل X بر روی سطح فلز ایجاد می‌شود. سپس یک نوار چسب حساس به فشار روی بریدگی چسبانده و پس از چند ثانیه آن را جدا می‌کنند. در نهایت، میزان چسبندگی رنگ به صورت کیفی از مقیاس 0 تا 5 ارزیابی می‌گردد. روش تست X-Cut • جدا کردن رنگ با اعمال نیرو Pull Off: در این روش، ابتدا یک صفحه نازک به نام "دالی" به سطح مورد آزمایش چسبانده می‌شود. سپس با چرخاندن اهرم دستگاه Pull Off Testing صفحه متصل شده به سمت بالا کشیده می‌شود. نیرو به تدریج افزایش می‌یابد تا زمانی که صفحه به همراه لایه رنگ زیرین آن از سطح پایه جدا گردد. میزان نیروی وارد شده به صفحه به عنوان معیاری برای ارزیابی چسبندگی در نظر گرفته می‌شود. روش Pull Off • آزمون ضربه: در این روش با استفاده از ابزارهای به خصوصی به سطح پوشش رنگی ورق گالوانیزه ضربه وارد می‌شود. سپس با بررسی و اندازه‌گیری پوشش رنگی که از سطح جدا شده، میزان چسبندگی رنگ مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. • آزمون کشش: در این روش با اعمال نیروی کششی با استفاده از دستگاه‌های آزمایش کشش میزان مقاومت چسبندگی رنگ را بررسی می‌کنند. • آزمون زاویه‌ای: این روش مشابه آزمون کشش است، با این تفاوت که نیرو به صورت زاویه دار بر روی پوشش رنگی اعمال می‌شود تا مقاومت چسبندگی آن اندازه‌گیری شود. تست کراس کاتر چیست؟ استفاده از رنگ با کیفیت و رنگ‌آمیزی صحیح و اصولی اهمیت بسیار زیادی در کیفیت و ماندگاری محصولات دارد. از این رو فرایند رنگ آمیزی در صنعت خودروسازی و ساختمانی، تجهیزات الکترونیکی و دستگاه‌های صنعتی و... نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. به همین دلیل، تضمین کیفیت و پایداری با تست چسبندگی رنگ محصولات به امری بسیار حیاتی تبدیل شده است. تست کراس کاتر با اندازه‌گیری میزان مقاومت رنگ در برابر فشار و اصطکاک، امکان بهبود و کنترل کیفیت محصولات رنگ‌آمیزی شده را فراهم می‌کند. این فرآیند با استفاده از دستگاه کراس کاتر که به تیغه‌های خاصی مجهز شده است انجام می‌گیرد. تیغه دستگاه کراس کاتر با زاویه و فشار خاصی بر روی سطح رنگ آمیزی شده خراش می‌اندازد و میزان چسبندگی، مقاومت و ضخامت رنگ را در برابر عوامل محیطی اندازه‌گیری می‌کند. این اطلاعات به تولیدکنندگان کمک می‌کنند تا محصولات با کیفیت‌تر و قابل اعتماد‌تری ارائه دهند. از این رو تست کراس کاتر به عنوان ابزاری اساسی در بهبود کیفیت و عمر محصولات مختلف شناخته می‌شود. تست کراس کاتر با استفاده از دستگاه کراس کاتر انجام می‌شود. معرفی دستگاه خراش انداز یا کراس کاتر دستگاه کراس کاتر یا خراش انداز یک ابزار مهم و کاربردی است که برای تست چسبندگی رنگ سطوح مختلف فلزی، پلاستیکی، چوبی و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربرد اصلی این دستگاه، بررسی میزان چسبندگی پوشش رنگ به سطح زیرین و اطمینان از پایداری و مقاومت این پوشش در برابر تنش‌های مختلف است. به طور استاندارد دستگاه کراس کاتر به همراه 4 نوع تیغه با خصوصیات متفاوت عرضه می‌شود. انتخاب تیغه مناسب برای انجام تست کراس کاتر بسیار حائز اهمیت است و می‌بایست با توجه به جنس زیر پایه، نوع و ضخامت رنگ پاشیده انجام گیرد. دو معیار اصلی که تیغه‌های خراش انداز را از یکدیگر متمایز می‌کند فاصله بین تیغه‌ها و تعداد دندانه‌های آنها است. در تست چسبندگی رنگ، دو استاندارد اصلی ISO 2409 و ASTM 3359 مد نظر هستند. تبعیت از هر کدام از این دو استاندارد می‌بایست با توجه به هدف آزمون انجام گیرد. تیغه‌های یک دستگاه کراس کاتر به طور معمول دارای 4 تیغه زیر می‌باشد. • تیغه 6 دندانه با فاصله تیغه 1 میلیمتری • تیغه 11 دندانه با فاصله تیغه 1 میلیمتری • تیغه 6 دندانه با فاصله تیغه 2 میلیمتری • تیغه 6 دندانه با فاصله تیغه 3 میلیمتری انتخاب تیغه مناسب برای استاندارد ISO • زیر پایه فلزی o ضخامت رنگ 0 تا 60 میکرون، تیغه 6 دندانه با فاصله تیغه 1 میلیمتری o ضخامت رنگ 61 تا 120 میکرون، تیغه 6 دندانه با فاصله تیغه 2 میلیمتری o ضخامت رنگ 121 تا 250 میکرون، تیغه 6 دندانه با فاصله تیغه 2 میلیمتری • زیر پایه غیر فلزی سخت o ضخامت رنگ 0 تا 60 میکرون، تیغه 6 دندانه با فاصله تیغه 2 میلیمتری o ضخامت رنگ 61 تا 120 میکرون، تیغه 6 دندانه با فاصله تیغه 2 میلیمتری o ضخامت رنگ 121 تا 250 میکرون، تیغه 6 دندانه با فاصله تیغه 3 میلیمتری انتخاب تیغه مناسب برای استاندارد ASTM • زیر پایه نرم غیر فلزی مانند پلاستیک و چوب o ضخامت رنگ 0 تا 50 میکرون، تیغه 11 دندانه با فاصله تیغه 1 میلیمتری o ضخامت رنگ 50 تا 125 میکرون، تیغه 6 دندانه با فاصله تیغه 2 میلیمتری تیغه‌های دستگاه کراس کاتر نکات مهم در انتخاب تیغه کراس کاتر انتخاب تیغه‌های دستگاه کراس کاتر یا خراش انداز، باید با دقت و با رعایت استانداردهای ایمنی انجام شود. تیغه‌ی مناسب باید از مواد با کیفیت تولید شده و متناسب با نوع کاربری مورد نظر باشد. • نوع کار: هر نوع تیغه برای کاربردی مناسب است. برای مثال، تیغه‌های مناسب برای برش، خراشیدن، سطح‌سنجی و پالیش به‌طور کامل با یکدیگر متفاوت هستند. • مواد ساخت: تیغه‌ها باید از مواد با کیفیت و مقاوم مانند فولاد کربنی یا استنلس استیل تولید شده باشند تا در برابر فشار و حرارت ناشی از فرایند تست کراس کات مقاومت کنند. • سایز تیغه: سایز تیغه باید متناسب با کاری که قصد دارید انجام دهید انتخاب شود. تیغه‌های بزرگتر برای سطح‌سنجی و خراشیدن سطح‌های وسیع‌تر مناسب هستند، در حالی که تیغه‌های کوچکتر برای برش و کارهای دقیق عملکرد بهتری دارند. • نوع اتصال تیغه: نحوه اتصال تیغه در هر دستگاه خراش انداز متفاوت است. نحوه انجام تست کراس کاتر برای انجام تست چسبندگی رنگ به روش کراس کات، مراحل زیر را انجام دهید. تجهیزات لازم: • کراس کاتر Cross hatch cutter برای ایجاد خراش‌های متقاطع • چسب نواری با توان چسبندگی 600-700gr/mm • ورق گالوانیزه به ابعاد ۵۰ × ۱۵۰ میلی‌متر • الکل یا استون برای پاک کردن آلودگی‌هایی مانند چربی و... از روی سطح ورق گالوانیزه مراحل تست کراس کاتر 1. ابتدا سطح ورق گالوانیزه را از شوره و زنگ‌زدگی پاک کنید. سپس با الکل یا استون چربی موجود بر روی سطح ورق را نیز تمیز کرده و کمی صبر کنید تا کاملا خشک گردد. 2. حال با استفاده از کراس کاتر بر روی ورق شیارهای موازی ایجاد کنید، به طوری که عمق شیار به لایه گالوانیزه برسد. بعد از آن شیارهای عمودی بر روی شیارهای قبلی ایجاد کنید. 3. با استفاده از یک برس نرم و تمیز، نقاطی از رنگ که چسبندگی کمتری دارند، را از سطح ورق گالوانیزه جدا کنید. 4. حال تکه‌ای از نوار چسب را جدا کرده و بر روی خراش‌های ایجاد شده بچسبانید. سپس با استفاده از یک پاک‌کن یا فوم نرم، نوار چسب را به آرامی مالش دهید تا هوای به جا مانده در زیر آن خارج شده و کاملا بچسبد. 5. با زاویه ۶۰ درجه، نوار چسب را با یک حرکت پیوسته از سطح جدا کنید. دقت کنید که سرعت و زاویه جدا کردن چسب بین هر دو نمونه مقایسه‌ای یکسان باشد. مراحل تست کراس کاتر رنگ آمیزی ورق گالوانیزه ورق‌های گالوانیزه دارای سطحی بدون اصطکاک، بسیار صاف و صیقلی هستند. از این رو رنگ آمیزی آنها کار ساده‌ای نیست و تحت شرایط خاصی می‌بایست انجام شود. به همین دلیل فرایند رنگ آمیزی ورق‌های گالوانیزه بیشتر در واحدهای تولیدی انجام می‌شود. رنگ‌آمیزی ورق گالوانیزه به روش پلی‌اورتان در این روش از رزین پلی‌اورتان به عنوان ماده اصلی برای ایجاد پوشش محافظ بر روی ورق گالوانیزه استفاده می‌شود. پلی‌اورتان یک نوع پلیمر پلاستیکی است که به دلیل خواص متنوع، انعطاف‌پذیری و مقاومت به ضربه، آب، حرارت و مواد شیمیایی و همچنین ایجاد پوشش با ظاهر زیبا در مصارف مختلف از جمله رنگ‌آمیزی ورق‌های گالوانیزه استفاده می‌شود. 1. آماده‌سازی سطح: قبل از اعمال پوشش پلی‌اورتان، سطح ورق گالوانیزه می‌بایست به طور کامل تمیز شده و و از هرگونه آلودگی پاک گردد. این مرحله شامل چربی گیری، شستشو، اسید شویی و شستشوی مجدد می‌شود. 2. پوشش پرایمر: سپس سطح ورق به طور کامل با لایه‌ای از پرایمرهای لاتکس یا اپوکسی پوشیده می‌شود. 3. آماده‌سازی پلی‌اورتان: رزین پلی‌اورتان به همراه مواد افزودنی مختلفی مانند رنگ‌ها، مواد ضد خوردگی، ماده‌های محافظ و... آماده می‌شود تا به عنوان پوشش بر روی سطح ورق گالوانیزه استفاده شود. 4. اعمال پوشش پلی‌اورتان: پلی‌اورتان با استفاده از روش‌های مختلف مانند اسپری‌گان، پیستول‌های رنگ‌پاش، برس یا غلتک و... بر روی سطح مورد نظر اعمال می‌شود. پلی‌اورتان باید به طور یکنواخت و با ضخامت تعیین شده بر روی نوار گالوانیزه رنگ آمیزی شود. 5. خشک‌کردن: با قرار دادن ورق تحت تاثیر دمای مناسب لایه پلی‌اورتان به طور کامل خشک می‌شود. 6. در نهایت ورق مورد نظر به منظور ارزیابی کیفی، اندازه‌گیری ضخامت لایه رنگ، تست رنگ ورق رنگی و سایر آزمایش‌های تخصصی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. ورق‌های گالوانیزه رنگی رنگ‌آمیزی ورق گالوانیزه به روش الکترواستاتیک رنگ‌آمیزی الکترواستاتیک یک روش پیشرفته برای رنگ‌آمیزی ورق گالوانیزه است. در این فرآیند از تکنولوژی الکترواستاتیک برای انتقال بارهای الکترواستاتیک استفاده می‌شود تا ذرات رنگ بر روی سطح مورد نظر تثبیت گردند. روش رنگ‌آمیزی الکترواستاتیک باعث ایجاد پوشش رنگی با کیفیت بالا و یکنواخت بر روی سطح ورق گالوانیزه می‌شود. همچنین با کاهش ضایعات رنگ و بهره‌وری بالاتر از نظر مصرف رنگ و انرژی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. 1. تهیه رنگ: برای رنگ آمیزی به روش الکترواستاتیک از رنگ‌های پودری استفاده می‌شود. این نوع رنگ‌ها دارای خصوصیات الکترواستاتیکی هستند و برای تراکم و تثبیت بر روی سطح، بارهای الکترواستاتیکی را به خود جذب می‌کنند. 2. شارژ الکترواستاتیکی: در این مرحله، قسمتی از تجهیزات الکترواستاتیک با استفاده از برق مستقیم یا برق‌القا شده، به شکل الکترواستاتیک شارژ می‌شوند. 3. اعمال رنگ: سپس پودر رنگ به وسیله جریان برق الکترواستاتیک از تجهیزات شارژ شده به سطح مورد نظر منتقل می‌شوند. این ذرات رنگی به دلیل جذب بارهای الکترواستاتیک، به سطح متصل شده و بر روی آن تثبیت می‌شوند. 4. تثبیت و خشک‌کردن: پس از اعمال رنگ، سطح تحت تاثیر دما خشک می‌شود و رنگ به طور دائمی به سطح متصل می‌گردد. دلایل کنده شدن رنگ ورق گالوانیزه رنگی کنده شدن رنگ ورق گالوانیزه رنگی می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. • در صورتی که سطح ورق گالوانیزه به درستی تمیز نشود و آماده‌سازی پیش از رنگ‌آمیزی به طور کامل انجام نگردد، اتصال دائمی و قوی بین رنگ و فلز بوجود نخواهد آمد و رنگ ممکن است تحت فشار کنده شود. • اگر پوشش رنگی به درستی بر روی ورق گالوانیزه اعمال نشده باشد و عوامل خورنده به ورق گالوانیزه راه پیدا کنند، موجب ناپایداری سطح ورق شده و رنگ از سطح آن جدا می‌شود. • استفاده از رنگ‌های نامناسب یا بی کیفیت و عدم رعایت فرآیند صحیح رنگ‌آمیزی می‌تواند باعث کنده شدن رنگ از سطح ورق شود. • چنانچه بعد از اعمال رنگ بر روی ورق گالوانیزه، رنگ به طور کامل خشک نگردد و رطوبت در آن باقی بماند، اتصال میان لایه رنگ و فلز به خوبی برقرار نخواهد شد و بر اثر فشار، رنگ کنده می‌شود. • تغییرات دما و رطوبت: تغییرات دما و رطوبت در محیط می‌تواند منجر به تغییرات در انقباض و انبساط ورق و پوشش رنگی شود که به نتیجه‌ای نامطلوب و کنده شدن رنگ منجر می‌شود. چنانچه سطح ورق گالوانیزه به درستی آماده‌سازی نگردد، اتصال دائمی و قوی بین رنگ و فلز بوجود نخواهد آمد. جمع بندی تست کراس کاتر یک روش برای ارزیابی میزان چسبندگی رنگ به سطح فلزی ورق گالوانیزه است. این آزمایش به منظور اطمینان از پایداری و عملکرد پوشش‌های رنگی در برابر خوردگی، تغییرات محیطی و عوامل مکانیکی چون ضربه، اصطکاک و... انجام می‌شود. در این تست، ابتدا سطح ورق فلزی از هر گونه آلودگی و نقصی پاک می‌شود. سپس با استفاده از دستگاه کراس کاتر Cross hatch cutter، شیارهای متقاطعی بر روی سطح ورق ایجاد می‌گردد. سپس یک تکه نوار چسب بر روی شیارهای ایجاد شده چسبانده می‌شود. با جدا کردن نوار چسب از سطح مورد نظر میزان مقاومت چسبندگی رنگ ورق گالوانیزه مورد سنجش قرار می‌گیرد. اگر پوشش رنگی به طور محکم به سطح چسبیده باشد و با جدا کردن نوار چسب از شیارها جدا نشود، نشان‌دهنده چسبندگی مناسب آن است. این تست همچنین می‌تواند به تشخیص محل‌های ضعیف چسبندگی کمک کند. تست کراس کاتر برای انواع پوشش‌های رنگی اعم از رنگ‌های پلی‌اورتان، آکریلیک و... مناسب است و نتایج دقیقی از کیفیت چسبندگی را ارائه می‌دهد. با استفاده از این روش می‌توان عملکرد پوشش‌های رنگی در مقابل شرایط مختلف محیطی و تحت تاثیر تغییرات دما و رطوبت را ارزیابی کرد. تست کراس کاتر به عنوان یک ابزار کلیدی در فرآیند ارتقاء کیفیت پوشش‌های رنگی در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد و نقش مهمی در بهبود عمر مفید و مقاومت پوشش‌ها در برابر عوامل مختلف دارد.
